Âm nhạc là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của con người, mang đến những cảm xúc sâu sắc và kết nối mọi người lại với nhau. Tuy nhiên, nếu không có sự phát triển của loa đài và tai nghe Hi-fi – những thiết bị giúp tái tạo âm thanh một cách chân thực và sống động, liệu thế giới âm nhạc có còn giữ được sức hấp dẫn như hiện tại?
Câu hỏi này đã tạo ra hai luồng ý kiến khác nhau: một bên cho rằng âm nhạc chỉ cần giai điệu, công nghệ nghe cao cấp chỉ là sự xa xỉ; trong khi bên còn lại khẳng định rằng nếu không có Hi-fi, con người sẽ không thể trải nghiệm âm nhạc một cách trọn vẹn và sẽ mất đi nhiều giá trị nghệ thuật. Vậy bên nào mới thực sự đúng?
Phe thứ nhất: Âm nhạc chỉ cần giai điệu, Hi-fi là thứ xa xỉ
Các tín đồ của quan điểm này thường cho rằng âm nhạc đã tồn tại hàng ngàn năm trước khi có sự xuất hiện của các thiết bị âm thanh hiện đại. Những bản nhạc cổ điển từ thời Hy Lạp hay những làn điệu dân ca Việt Nam vẫn có sức sống mãnh liệt mà không cần đến công nghệ hiện đại. Theo họ, điều quan trọng nhất trong âm nhạc chính là giai điệu và cảm xúc, chứ không phải là các thông số kỹ thuật như tần số hay độ phân giải.
Âm nhạc thực sự là sự kết hợp của giai điệu và cảm xúc, không hoàn toàn phụ thuộc vào công nghệ
Chẳng hạn, những thể loại nhạc như pop hay hip-hop vẫn có thể lan tỏa mạnh mẽ dù được phát qua những thiết bị âm thanh đơn giản. Trong thập niên 60-70, các nghệ sĩ như The Beatles hay Elvis Presley đã tạo nên những bản hit nổi tiếng mà không cần đến công nghệ âm thanh hiện đại. Vậy liệu có thật sự cần thiết phải có Hi-fi để âm nhạc chạm đến trái tim người nghe?
Những người yêu thích Hip Hop vẫn thường thưởng thức âm nhạc qua những chiếc boombox cổ điển, không cần đến dàn loa đắt tiền.
Hơn nữa, quan điểm này còn cho rằng Hi-fi tạo ra sự phân hóa trong xã hội. Một cặp tai nghe cao cấp có thể có giá bằng một chiếc xe máy, trong khi dàn loa hàng tỷ đồng chỉ phục vụ cho một số ít người. Nếu mục tiêu cuối cùng của âm nhạc là kết nối cộng đồng, thì việc đầu tư vào công nghệ âm thanh cao cấp chỉ làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Theo họ, một chiếc radio bình dân là đủ để thưởng thức âm nhạc.
Hi-fi là một sở thích tốn kém, đặc biệt khi bạn bị cuốn vào việc sưu tầm nhiều thiết bị âm thanh khác nhau.
Phe thứ hai: Không có Hi-fi thì trải nghiệm sẽ tầm thường
Ngược lại, những người yêu thích âm thanh lại cho rằng Hi-fi không chỉ là một sở thích xa xỉ, mà còn là công cụ giúp con người sống trọn vẹn hơn với âm nhạc. Hãy tưởng tượng nếu chỉ nghe nhạc giao hưởng qua một chiếc loa kém chất lượng, những âm thanh tinh tế từ violin hay tiếng trầm của contrabass sẽ bị bóp méo, làm mất đi cảm xúc của tác phẩm. Những thể loại nhạc cần độ chi tiết cao như jazz hay rock sẽ không thể phát triển nếu không có thiết bị âm thanh chất lượng.
Không thể phủ nhận rằng có những thể loại nhạc thực sự cần thiết phải thưởng thức qua thiết bị âm thanh chất lượng cao để cảm nhận được toàn bộ chi tiết.
Không chỉ âm nhạc, mà cả ngành công nghiệp giải trí cũng chịu ảnh hưởng lớn từ Hi-fi. Các bộ phim bom tấn khó có thể thu hút khán giả nếu âm thanh chỉ ở mức trung bình. Các công nghệ âm thanh vòm như Dolby Atmos hay DTS:X đều dựa trên nền tảng Hi-fi để mang đến trải nghiệm âm thanh sống động. Nếu không có Hi-fi, các dịch vụ xem phim trực tuyến cũng sẽ không thể hấp dẫn như hiện tại, bởi âm thanh kém chất lượng sẽ làm giảm đi sự thú vị của bộ phim.
Công nghệ âm thanh vòm trong ngành điện ảnh đã phát triển mạnh mẽ, và chắc chắn rằng không ai muốn xem phim với âm thanh kém chất lượng.
Hơn nữa, Hi-fi đã tạo ra một nền văn hóa tiêu dùng và sáng tạo. Nếu không có nó, các trào lưu như sưu tập đĩa vinyl hay cassette sẽ không thể hình thành. Nhiều nghệ sĩ hiện đại cũng sẽ không dám thử nghiệm với âm nhạc nếu biết rằng khán giả không thể cảm nhận được sự khác biệt. Khi âm thanh bị giới hạn, cảm xúc của con người cũng sẽ bị bóp nghẹt – một bản ballad sâu lắng sẽ không thể chạm đến trái tim người nghe nếu chỉ được phát qua loa kém chất lượng.
Thị trường âm nhạc có sự tương tác lẫn nhau: Các nhà sản xuất cố gắng tạo ra những sản phẩm âm nhạc chất lượng, và người tiêu dùng cũng vì thế mà tận hưởng được những trải nghiệm tốt nhất từ thiết bị âm thanh của mình.
Nhìn lại cuộc tranh luận
Thực tế, cả hai quan điểm đều có những lý lẽ hợp lý. Giai điệu chính là hạt nhân của âm nhạc – dù nghe ở đâu, con người vẫn có thể nhẩm theo một khúc ca hay rung động bởi một bản tình ca giản dị. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng công nghệ Hi-fi đã nâng tầm trải nghiệm âm nhạc, giúp nghệ sĩ thỏa sức sáng tạo và khán giả sống sâu sắc hơn trong từng khoảnh khắc giải trí.
Nói một cách khác, nếu không có Hi-fi, âm nhạc vẫn sẽ tồn tại nhưng sẽ thiếu đi chiều sâu và cảm xúc, và nền văn hóa nghe nhìn của nhân loại có thể sẽ trở nên nghèo nàn hơn. Ngược lại, nếu chỉ dựa vào Hi-fi mà quên đi giá trị cốt lõi là giai điệu và cảm xúc, thì ngay cả những thiết bị âm thanh đắt tiền cũng trở nên vô nghĩa.
Câu hỏi “Nếu thị trường loa đài và tai nghe Hi-fi chưa từng phát triển thì sẽ như thế nào?” thực chất là một lời nhắc nhở: Công nghệ có thể nâng tầm nghệ thuật, nhưng nghệ thuật sẽ không bao giờ bị xóa nhòa nếu thiếu công nghệ. Điều quan trọng nhất là tìm được sự cân bằng, để âm nhạc vừa giữ được linh hồn giản dị vốn có, vừa tận hưởng trọn vẹn sức mạnh mà Hi-fi mang lại cho đời sống tinh thần của con người.