Trong một buổi tối bình thường tại Kensington, London, câu chuyện bắt đầu khi Sam Amrani, một doanh nhân công nghệ, vừa kết thúc công việc và đang nhắn tin trên WhatsApp. Đột nhiên, hai kẻ lạ mặt xuất hiện, giật lấy chiếc iPhone 15 Pro mới mua của anh. Tuy nhiên, điều mà những tên trộm không ngờ tới là Amrani có khả năng theo dõi chiếc điện thoại bị đánh cắp nhờ vào chuyên môn của mình trong lĩnh vực phân tích không gian địa lý.
Hành trình của chiếc điện thoại đã dẫn Amrani vào một mạng lưới buôn bán phức tạp mà anh không thể tưởng tượng nổi. Chiếc iPhone đầu tiên được phát hiện tại một cửa hàng sửa chữa gần ga Marylebone, sau đó di chuyển qua nhiều địa điểm khác nhau trong London. Chỉ sau một tuần, anh nhận thấy tín hiệu từ điện thoại phát ra tại một địa chỉ ở Kowloon, Hong Kong, và cuối cùng, nó đã “định cư” tại khu Huaqiangbei ở Thâm Quyến, Trung Quốc.
Khu Huaqiangbei không chỉ đơn thuần là một trung tâm thương mại điện tử, mà còn là điểm đến cuối cùng của hàng nghìn chiếc iPhone bị đánh cắp từ khắp nơi trên thế giới. Tại đây, tòa nhà Feiyang Times, một tòa tháp xám nâu, đã trở thành biểu tượng cho những chiếc điện thoại bị mất cắp. Cộng đồng người dùng Apple trên các diễn đàn và mạng xã hội đã đặt cho nó cái tên “tòa nhà iPhone bị đánh cắp của Trung Quốc”.
Tầng ba và bốn của tòa nhà Feiyang là nơi diễn ra các giao dịch mua bán iPhone cũ từ châu Âu và Mỹ, nơi mà các thương gia từ nhiều quốc gia tụ tập để mặc cả. Mặc dù một số điện thoại được bán ở đây có nguồn gốc hợp pháp, nhưng không ít trong số đó lại có nguồn gốc đáng ngờ, khiến cho thị trường này trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.
Quy mô của ngành công nghiệp trộm cắp điện thoại đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng. Cảnh sát London đã cảnh báo rằng việc trộm cắp điện thoại ở thành phố này có giá trị lên tới 50 triệu bảng Anh mỗi năm. Trong một chiến dịch truy quét, lực lượng chức năng đã thu giữ hàng nghìn thiết bị bị đánh cắp và thực hiện nhiều vụ bắt giữ. Tình trạng này cũng đang gia tăng tại các thành phố lớn khác như Paris và New York, cho thấy đây là một vấn đề toàn cầu.
Thâm Quyến trở thành điểm đến lý tưởng cho những chiếc iPhone bị đánh cắp nhờ vào khả năng tái chế hoàn toàn của khu vực này. Các thương gia tại Huaqiangbei cho biết họ có thể tìm thấy người mua cho mọi bộ phận của một thiết bị, từ màn hình đến bo mạch. Ngay cả những chiếc điện thoại bị khóa từ xa cũng có thể được tháo rời và bán với giá trị nhất định.
Hong Kong đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng này với tư cách là cảng thương mại tự do. Hầu hết các điện thoại nước ngoài được bán ở Thâm Quyến đều đến từ Hong Kong, nơi có nhiều nhà bán buôn thiết bị cũ hoạt động. Các thương gia từ Thâm Quyến thường xuyên đến đây để mua các lô hàng điện thoại và mang về để bán lại.
Tại một tòa nhà công nghiệp ở Hong Kong, các thương gia điện thoại từ Thâm Quyến thường xuyên đến để xem các lô hàng điện thoại bán buôn. Họ lục lọi qua những hộp các tông chứa đầy iPhone và đặt giá thầu trong các cuộc đấu giá diễn ra hàng ngày.
Trong một số văn phòng, các hộp chứa iPhone được phân loại theo tình trạng, giúp các thương gia dễ dàng phân biệt giữa những chiếc điện thoại bị khóa và không bị khóa. Việc mua bán những chiếc điện thoại này không chỉ đơn thuần là một giao dịch thương mại, mà còn phản ánh sự phức tạp của thị trường điện tử toàn cầu.
Thị trường này thu hút nhiều thương gia quốc tế với những mục đích sử dụng khác nhau. Một số người mua điện thoại để sử dụng cá nhân, trong khi những người khác tìm kiếm lợi nhuận từ việc bán lại. Điều này cho thấy quy mô toàn cầu của mạng lưới buôn bán thiết bị điện tử bị đánh cắp.
Phương thức vận chuyển hàng hóa cũng rất tinh vi. Các thương gia thường mang điện thoại qua biên giới trong hành lý xách tay, trong khi những lô hàng lớn hơn cần đến các công ty logistics chuyên biệt. Họ cũng sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để tránh thuế điện tử của Trung Quốc.
Thái độ của các bên liên quan khi được hỏi về nguồn gốc hàng hóa cho thấy sự phức tạp của vấn đề. Nhiều thương gia khẳng định không biết nguồn gốc của những chiếc điện thoại mà họ bán. Điều này càng làm tăng thêm sự mờ ám trong thị trường này.
Cuối cùng, một thương gia đã nhận định rằng Thâm Quyến là một thị trường khổng lồ cho những thiết bị điện tử bị đánh cắp, nơi mà ngay cả những chiếc iPhone bị khóa cũng tìm được đường tiêu thụ. Điều này cho thấy sự tồn tại của một mạng lưới buôn bán thiết bị điện tử bị đánh cắp toàn cầu, mà không ai có thể phủ nhận.
Nguyễn Hải (Theo FT)