Trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, một đoạn video ghi lại hình ảnh bên trong một nhà máy không có ánh đèn và không có công nhân đã khiến nhiều người phải suy ngẫm về tương lai của việc làm. Nhà máy này không chỉ là một cơ sở sản xuất thông thường mà còn là biểu tượng cho sự chuyển mình mạnh mẽ của ngành công nghiệp dưới sự ảnh hưởng của trí tuệ nhân tạo.
Trung Quốc hiện có khoảng 6 triệu nhà máy sản xuất hàng tiêu dùng, nhưng một cơ sở tại Xương Bình, Bắc Kinh đã chọn cho mình một con đường khác biệt. Tại đây, mọi quy trình sản xuất đều được thực hiện bởi robot, không cần sự can thiệp của con người.
Cuối năm ngoái, một trong những công ty điện tử tiêu dùng hàng đầu đã giới thiệu nhà máy thông minh thế hệ mới, nơi mà robot được điều khiển bởi trí tuệ nhân tạo. Với khoản đầu tư lên tới 2,4 tỷ tệ (tương đương 330 triệu USD), nhà máy này có diện tích lên đến 81.000 m2 và có khả năng sản xuất 10 triệu thiết bị mỗi năm.
Được gọi là “nhà máy tối”, nơi đây hoạt động hoàn toàn tự động, tích hợp AI và dữ liệu lớn để tối ưu hóa quy trình sản xuất. Từ khâu xử lý nguyên liệu thô cho đến lắp ráp sản phẩm cuối cùng, tất cả đều do robot đảm nhiệm. Công nghệ hiện đại không chỉ giúp giám sát quy trình mà còn tự động điều chỉnh để đạt hiệu suất tối ưu, giảm thiểu lỗi và đảm bảo chất lượng sản phẩm. Hệ thống tự động loại bỏ bụi bẩn cũng được tích hợp, giúp giữ cho linh kiện luôn sạch sẽ mà không cần đến nhân viên vệ sinh.
Trong mô hình này, những vấn đề như giờ nghỉ trưa, giải lao hay quy định về lao động dường như không còn ý nghĩa. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của người lao động trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển.
Nhà máy không ánh đèn ở Xương Bình, Bắc Kinh, là một ví dụ điển hình cho việc ứng dụng AI và dữ liệu lớn trong sản xuất. Nguồn: Weibo
Những “nhà máy tối” này đang tạo ra một viễn cảnh không mấy lạc quan cho người lao động. Cuộc đua công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ, các tập đoàn lớn đang tìm cách tận dụng AI để nâng cao lợi thế cạnh tranh. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều công việc truyền thống sẽ bị thay thế bởi robot trong tương lai gần, một xu hướng đã được nhiều chuyên gia cảnh báo.
Diễn đàn Kinh tế Thế giới 2024 dự đoán rằng 23% công việc toàn cầu sẽ có sự thay đổi lớn do ảnh hưởng của AI trong vòng 5 năm tới. Báo cáo này chỉ ra rằng những tiến bộ trong công nghệ và số hóa đang dẫn đến sự suy giảm trong việc làm.
Trong số 673 triệu việc làm được khảo sát, dự kiến có khoảng 83 triệu việc làm sẽ biến mất. Dữ liệu cho thấy 42% các tác vụ kinh doanh sẽ được tự động hóa vào năm 2027, và khoảng 44% kỹ năng hiện tại sẽ không còn cần thiết trong vòng 5 năm tới. Điều này đồng nghĩa với việc 60% lao động sẽ cần được đào tạo lại để thích ứng với thị trường mới.
Những người làm việc trong lĩnh vực công nghệ sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất khi thị trường ngày càng kết hợp với AI. Nhiều chuyên gia lo ngại rằng tốc độ phát triển của AI đang diễn ra quá nhanh, khiến con người khó có thể thích ứng kịp thời.
Cuối năm ngoái, Liên Hợp Quốc đã kêu gọi cần có sự kiểm soát đối với sức mạnh của AI, đồng thời đề xuất hợp tác toàn cầu thay vì để thị trường tự vận hành. Trong báo cáo công bố trước thềm hội nghị thượng đỉnh “Tương lai của chúng ta”, các chuyên gia đã cảnh báo về việc thiếu giám sát quốc tế đối với AI, công nghệ này đang dấy lên nhiều lo ngại về lạm dụng, thiên vị và sự phụ thuộc ngày càng tăng.
Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực AI cũng bày tỏ lo ngại về cuộc đua công nghệ toàn cầu, so sánh với những nỗ lực sản xuất bom hạt nhân đầu tiên vào những năm 1940. Một trong những “cha đỡ đầu của AI” đã rời khỏi Google vào năm 2023 vì cho rằng công ty này đã đánh giá thấp rủi ro, cảnh báo rằng con người có thể đang bước vào “cơn ác mộng”.
Khoảng 40 chuyên gia trong các lĩnh vực công nghệ, pháp luật và dữ liệu đã được Tổng thư ký Liên Hợp Quốc triệu tập để bàn về cách giải quyết vấn đề này. Họ cho rằng AI có bản chất xuyên biên giới, gây khó khăn trong việc quản trị, trong khi thế giới hiện đang thiếu các công cụ phù hợp để đối phó.
Hội đồng cảnh báo rằng nếu chờ đến khi AI gây ra mối đe dọa rõ ràng, có thể đã quá muộn để xây dựng hệ thống phòng thủ. “Hiện nay, thế giới đang thiếu một cơ chế quản trị toàn cầu cho AI”, báo cáo nhấn mạnh, đồng thời kêu gọi đảm bảo rằng công nghệ này phục vụ con người một cách công bằng và an toàn.