Trong những năm gần đây, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) đã tạo ra những thay đổi sâu sắc trong quy trình sản xuất và sáng tạo của ngành hoạt hình. Từ việc hỗ trợ trong việc vẽ khung hình trung gian, tô màu tự động cho đến việc tạo ra phông nền và thực hiện các công đoạn hậu kỳ, AI đang ngày càng trở thành một phần không thể thiếu trong quy trình làm phim hoạt hình, giúp tiết kiệm thời gian và giảm chi phí sản xuất một cách đáng kể.
Các công nghệ học sâu và công cụ sinh ảnh như Stable Diffusion và DALL-E đang được áp dụng để thiết kế nhân vật, tạo storyboard và thậm chí sản xuất các cảnh quay hoàn chỉnh chỉ từ những mô tả bằng văn bản. Điều này không chỉ làm tăng hiệu suất làm việc mà còn mở ra những khả năng sáng tạo mới cho các nghệ sĩ.
Theo báo cáo từ Globe Newswire, thị trường ứng dụng AI trong ngành hoạt hình toàn cầu được ước tính đạt 2,1 tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến sẽ tăng lên 15,9 tỷ USD vào năm 2030, với tỷ lệ tăng trưởng hàng năm 39,8%. Tại Nhật Bản, doanh thu từ ứng dụng AI trong hoạt hình đã đạt 67,3 triệu USD vào năm 2023 và dự báo sẽ bùng nổ lên 784,2 triệu USD vào năm 2030, tương ứng với tỷ lệ tăng trưởng 42%.
Báo cáo từ Grand View Research cho thấy thị trường hoạt hình sử dụng AI có thể đạt 91,38 tỷ USD vào năm 2024, tăng lên 113,23 tỷ USD vào năm 2025 và ước tính sẽ chạm mốc 384,40 tỷ USD vào năm 2030 với tỷ lệ tăng trưởng hàng năm 27,7%. Những con số này cho thấy AI không chỉ là một xu hướng tạm thời mà đã trở thành một phần quan trọng trong ngành công nghiệp hoạt hình trị giá 13,9 tỷ USD của Nhật Bản.
Điều này đã khiến nhiều họa sĩ hoạt hình tại Nhật Bản cảm thấy lo lắng, khi thu nhập của họ vốn đã không ổn định giờ đây lại càng trở nên khó khăn hơn trước sự cạnh tranh từ AI. Khảo sát từ Nikkei Asia Review cho thấy nhiều họa sĩ có kinh nghiệm lo ngại rằng AI có thể thay thế họ trong những công việc cơ bản, đẩy họ vào tình trạng bấp bênh hơn.
Thời gian sản xuất giảm mạnh
Trong quy trình sản xuất truyền thống, việc vẽ khung trung gian và tô màu phông nền thường mất hàng tuần. Tuy nhiên, hiện nay, việc chuyển đổi khung hình thô thành khung hoàn chỉnh có thể được thực hiện chỉ trong vài phút, thay vì cần cả một đội ngũ họa sĩ làm việc trong nhiều ngày.
Chẳng hạn, Studio Piepeline tại Nhật Bản đã áp dụng AI để tạo ra các khung hình trung gian, giảm thời gian hoàn thành từ 1-10 ngày xuống còn 4-5 giờ. Họ chỉ cần vẽ khung bắt đầu và kết thúc, AI sẽ tự động sinh ra phần còn lại, sau đó họa sĩ chỉ cần chỉnh sửa để hoàn thiện.
Hơn nữa, AI còn có khả năng nhận diện đường viền và tự động tô màu dựa trên bảng màu mẫu, giúp họa sĩ chỉ cần rà soát và chỉnh sửa những chi tiết không hoàn hảo, thay vì phải tô thủ công hàng trăm khung hình.
Tương tự, studio K&K Design tại Nagoya đã ứng dụng AI để tạo phông nền và tô màu, giảm thời gian vẽ tay từ 1 tuần xuống chỉ còn 5 phút. Nhờ đó, họa sĩ có thể tập trung vào việc kiểm duyệt và chỉnh sửa chi tiết, nâng cao tính sáng tạo trong công việc.
AI cũng đang được phát triển để tự động dịch và lồng tiếng, giúp anime Nhật Bản tiếp cận nhanh chóng với khán giả toàn cầu mà không cần chờ đợi bản dịch hay phụ đề chính thức. Một số studio thậm chí đang sử dụng công nghệ AI để thử nghiệm nhanh nhiều phong cách khác nhau, từ đó tối ưu hóa giai đoạn tiền kỳ và bố cục trước khi họa sĩ bắt tay vào vẽ chính thức.
Netflix Japan đã thử nghiệm AI trong phim ngắn The Dog & The Boy, tiết kiệm hàng trăm giờ so với phương pháp truyền thống. Toei Animation, nổi tiếng với One Piece, cũng đã công bố kế hoạch ứng dụng AI vào storyboard, tô màu và hậu kỳ, đồng thời đầu tư vào công nghệ nội bộ để phát triển hơn nữa.
Mặc dù có nhiều ý kiến phản đối về việc mất đi bản sắc truyền thống, Toei vẫn khẳng định rằng AI chỉ là công cụ hỗ trợ, không thể thay thế hoàn toàn vai trò của họa sĩ.
Tuy nhiên, điều này vẫn không thể xoa dịu nỗi lo lắng của người lao động trong ngành hoạt hình Nhật Bản, vốn đã phải đối mặt với nhiều khó khăn ngay cả trước khi có sự xuất hiện của AI.
Số liệu từ Nova One Advisor cho thấy tổng giá trị thị trường anime Nhật Bản năm 2023 ước đạt 13,90 tỷ USD, dự kiến sẽ đạt 20,38 tỷ USD vào năm 2033 với tỷ lệ tăng trưởng 3,9%. Tuy nhiên, ngành này đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng. Tính đến cuối năm 2023, số lượng họa sĩ chuyên nghiệp tại Nhật Bản chỉ chưa đến 6.000 người, trong khi nhu cầu sản xuất nội dung ngày càng gia tăng.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là thu nhập thấp và áp lực công việc nặng nề, khiến ít người trẻ muốn theo đuổi nghề này. Khảo sát từ Hiệp hội văn hóa phim ảnh và hoạt hình Nhật Bản cho thấy gần 50% lao động trong ngành làm việc trên 225 giờ mỗi tháng, so với mức trung bình 163,5 giờ của các lĩnh vực khác.
Đáng lo ngại hơn, 37,7% họa sĩ cho biết thu nhập sau thuế của họ chỉ khoảng dưới 200.000 Yen/tháng (khoảng 1.300 USD), trong khi gần 31% làm việc trên 10 giờ mỗi ngày và 58,5% chỉ có dưới 6 ngày nghỉ mỗi tháng.
“Nhiều lúc tôi phải làm việc xuyên đêm, nhưng tiền công không đủ để trang trải chi phí sinh hoạt ở Tokyo”, một họa sĩ giấu tên chia sẻ với tờ Kyodo News.
Trong bối cảnh đó, áp lực từ thị trường trong và ngoài nước yêu cầu các studio phải sản xuất nhanh hơn và với chi phí thấp hơn đã tạo ra động lực chính để AI trở thành một giải pháp, đồng thời cũng là thách thức lớn cho người lao động trong ngành.
Theo khảo sát của The Animation Guild, 67% thành viên không ủng hộ việc sử dụng AI tại nơi làm việc và 61% cảm thấy “cực kỳ lo ngại” về triển vọng nghề nghiệp trong tương lai.
Những thách thức mới
Công nghệ AI không chỉ đơn thuần là công cụ tự động hóa, mà còn mở ra những cơ hội sáng tạo mới. Các nghệ sĩ có thể sử dụng AI để thử nghiệm nhanh nhiều phong cách, màu sắc và bố cục khác nhau trước khi quyết định phong cách cuối cùng. Điều này giúp tối ưu hóa giai đoạn tiền sản xuất và storyboard, từ đó tạo ra những sản phẩm đa dạng và phong phú hơn.
Tuy nhiên, nếu lạm dụng AI, các tác phẩm có thể trở nên “đồng nhất” do các thuật toán thường tối ưu hóa theo những mẫu đã học, dẫn đến việc mất đi dấu ấn cá nhân của họa sĩ. “Nếu không có sự giám sát chặt chẽ, kết quả từ AI có thể thiếu chiều sâu cảm xúc và sự tinh tế mà chỉ có người vẽ tay mới có thể mang lại”, một họa sĩ giấu tên từ Studio Ghibli cho biết.
Nhiều người hâm mộ cũng lo ngại rằng chất lượng hình ảnh và cảm xúc trong anime sẽ giảm sút khi công nghệ bị lạm dụng. Một thách thức khác là luật pháp Nhật Bản cho phép sử dụng các tác phẩm đã công bố để huấn luyện AI mà không cần xin phép, đặt ra vấn đề lớn về bản quyền.
Hiện tại, chưa có quy định rõ ràng về việc công bố mức độ đóng góp giữa AI và con người trong sản phẩm cuối cùng. Các hiệp hội sáng tác đang kêu gọi xây dựng “nhãn AI” để minh bạch, nhằm đảm bảo rằng họa sĩ được ghi nhận xứng đáng và tránh kiện tụng trong tương lai.
Dù vậy, rõ ràng rằng công nghệ AI đang tạo ra một cuộc cách mạng cho ngành hoạt hình Nhật Bản. Tuy nhiên, để cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo tồn giá trị nghệ thuật, ngành cần phải có một khung pháp lý chặt chẽ, minh bạch về quyền tác giả và chú trọng đến việc đào tạo, tái cấu trúc lực lượng lao động.
*Nguồn: Nikkei