Thế giới công nghệ đang chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI), với hàng tỷ đô la được đổ vào các dự án khởi nghiệp. Tuy nhiên, giữa cơn sốt này, một câu hỏi lớn được đặt ra: Liệu những công ty khởi nghiệp AI nhỏ bé, đôi khi chỉ có vài người và một ý tưởng, có thực sự mang lại giá trị hay chỉ là một phần của bong bóng tài chính mới?
Hiện tượng “AI washing” đang ngày càng gia tăng, khi nhiều công ty chỉ đơn thuần gán nhãn AI cho sản phẩm của mình mà không có sự đổi mới thực sự về công nghệ. Điều này không chỉ gây hoang mang cho các nhà đầu tư mà còn làm giảm giá trị thực sự của những sản phẩm công nghệ.
Sam Altman, Giám đốc điều hành của một trong những công ty hàng đầu trong lĩnh vực AI, đã chỉ ra rằng các nhà đầu tư đang rơi vào trạng thái “quá phấn khích” và ví tình hình hiện tại như một “bong bóng”. Ông cảnh báo rằng trong những giai đoạn như vậy, nhiều người thông minh có thể sẽ mất tiền vì những quyết định đầu tư không sáng suốt.
Chủ tịch của một công ty lớn trong ngành cũng cho rằng thị trường hiện tại đang bị tràn ngập bởi những sản phẩm không thực sự hữu ích, chỉ có một số ít thực sự mang lại giá trị cho người dùng. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có một cuộc thanh lọc trong ngành công nghiệp AI.
Nhìn lại lịch sử, những giai đoạn đầu cơ quá mức thường dẫn đến những cuộc khủng hoảng lớn. Cuối những năm 1990, bong bóng dotcom đã khiến nhiều công ty chỉ có một trang web và một kế hoạch kinh doanh mơ hồ phải đóng cửa, gây thiệt hại lớn cho các nhà đầu tư.
Ngày nay, tình hình tương tự đang diễn ra trong lĩnh vực AI. Nhiều startup với đội ngũ nhỏ và sản phẩm chưa hoàn thiện vẫn nhận được những khoản đầu tư khổng lồ, tạo ra một môi trường cạnh tranh khốc liệt, nơi giá trị của công ty được định giá dựa trên tiềm năng hơn là lợi nhuận thực tế.
Vào tháng 7/2025, một công ty công nghệ lớn đã trở thành công ty đầu tiên đạt mức vốn hóa thị trường 4 nghìn tỷ USD nhờ nhu cầu cao về GPU từ các công ty AI. Dự đoán cho thấy sự gia tăng năng suất từ AI có thể mang lại lợi ích lớn cho thị trường chứng khoán.
Giáo sư tại một trường đại học danh tiếng đã cảnh báo rằng nhiều nhà đầu tư có thể sẽ phải chịu đựng những tổn thất lớn hơn so với thời kỳ dot-com, do quy mô đầu tư hiện tại rất rộng lớn. Ông nhấn mạnh rằng rủi ro không chỉ đến từ việc các startup thất bại mà còn từ những kỳ vọng quá cao của thị trường.
Thực tế cho thấy, một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng gần 90% các startup AI không thể tồn tại quá một năm, với nhiều nguyên nhân như không phù hợp với thị trường, chiến lược marketing yếu kém, và vấn đề tài chính. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có một cái nhìn thực tế hơn về khả năng sinh lời của các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực này.
Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng nhiều startup AI thường gặp khó khăn do chi phí cao và sự cạnh tranh khốc liệt, đặc biệt là khi không có sự khác biệt rõ ràng trong sản phẩm của họ. Cuộc chiến giành nhân lực giữa các công ty lớn và các startup cũng khiến nhiều nhóm nhỏ gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động.
Thị trường AI hiện đang bước vào giai đoạn “sáp nhập và thanh lọc”, khi nhiều startup không có lợi thế cạnh tranh thực sự có thể sẽ bị loại bỏ. Hiện tượng “AI washing” cũng đang bị chỉ trích khi nhiều công ty thổi phồng khả năng AI của mình để thu hút vốn đầu tư, trong khi thực tế lại không có nhiều ứng dụng thực tiễn.
Giống như hiện tượng “greenwashing”, “AI washing” khai thác xu hướng hiện tại để tạo ra ấn tượng tích cực mà không có giá trị thực sự. Điều này không chỉ làm giảm niềm tin của khách hàng mà còn gây cản trở cho sự đổi mới chân chính trong ngành công nghiệp.
Trong bối cảnh hiện tại, nhiều công ty chỉ đơn giản là thêm từ “AI” vào sản phẩm của mình mà không có sự giải thích rõ ràng về công nghệ đã sử dụng. Điều này dẫn đến việc nhiều sản phẩm trở nên khó phân biệt và dễ bị sao chép.
Số liệu cho thấy tỷ lệ các startup công nghệ đề cập đến AI đã tăng mạnh trong những năm gần đây, nhưng phần lớn chỉ là để thu hút sự chú ý từ các nhà đầu tư. Các cơ quan chức năng cũng đã bắt đầu có những hành động mạnh mẽ để ngăn chặn các hành vi gian lận liên quan đến AI.
Cuối cùng, cơn sốt AI sẽ không kết thúc một cách êm đềm. Khi “bong bóng” xẹp xuống, chỉ những startup có nền tảng vững chắc và mô hình kinh doanh bền vững mới có thể tồn tại. Những công ty chỉ có “3 người và một ý tưởng” có thể sẽ trở thành bài học đắt giá cho các nhà đầu tư trong tương lai.
*Nguồn: Reuters, BI, Fortune