Trong những năm gần đây, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đã tạo ra những thay đổi sâu sắc trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là ngành luật. Các công nghệ như mô hình ngôn ngữ lớn và tự động hóa quy trình đã giúp cho nhiều công việc lặp đi lặp lại trong lĩnh vực pháp lý trở nên dễ dàng hơn, từ việc xem xét tài liệu đến phân tích hợp đồng. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn nâng cao độ chính xác trong công việc.
Các nghiên cứu từ nhiều tổ chức uy tín cho thấy AI có khả năng thay thế khoảng 44% công việc hiện tại trong ngành luật, tương đương với hàng triệu giờ làm việc mỗi năm. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn về tương lai của hàng triệu luật sư trên toàn thế giới.
Khảo sát gần đây cho thấy rằng tỉ lệ các tổ chức pháp lý áp dụng AI đã tăng mạnh, từ 11% vào năm 2023 lên 30% vào năm 2024. Đặc biệt, 77% luật sư tin rằng AI sẽ có tác động lớn đến ngành trong vòng 5 năm tới, mở ra cả cơ hội và thách thức cho những người làm trong lĩnh vực này.
Báo cáo cho thấy tổng số nhân lực trong ngành luật ước tính khoảng 20 triệu người, bao gồm luật sư, trợ lý luật và nhân viên hỗ trợ. Điều này tạo ra một bức tranh rõ nét về sự thay đổi mà ngành này đang phải đối mặt.
Những Lo Ngại Của Ngành Luật
Trong bối cảnh AI ngày càng phát triển, nhiều luật sư cảm thấy lo ngại về việc công nghệ này có thể thay thế họ. Các mô hình ngôn ngữ lớn như GPT-4 và Claude đã cho thấy khả năng tạo ra văn bản pháp lý và phân tích hợp đồng một cách tự động, điều này khiến nhiều người trong ngành cảm thấy bất an.
Các công cụ AI hiện nay có thể xử lý hàng nghìn trang tài liệu trong thời gian ngắn, vượt xa năng suất của con người. Tuy nhiên, một khảo sát cho thấy 78% văn phòng luật lớn vẫn còn e ngại về việc áp dụng AI do lo ngại về bảo mật và trách nhiệm pháp lý. Mặc dù vậy, 65% luật sư cá nhân khẳng định rằng AI đã giúp họ tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả công việc.
Nhiều hãng luật lớn đã bắt đầu triển khai các dự án AI nội bộ, nhưng họ vẫn khẳng định rằng con người vẫn là yếu tố quyết định trong quá trình ra quyết định cuối cùng.
Rõ ràng, AI đang thay đổi cách thức hoạt động của ngành luật một cách mạnh mẽ. Theo một báo cáo, công việc xem xét tài liệu là một trong những công việc có nguy cơ bị tự động hóa cao nhất. Tại Australia, một công cụ AI có thể quét hàng nghìn tài liệu trong một giờ, điều này cho thấy sự vượt trội của công nghệ so với phương pháp truyền thống.
AI không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn có thể tạo ra các bản nháp hợp đồng và thư từ một cách nhanh chóng. Nghiên cứu cho thấy thời gian soạn thảo ban đầu đã giảm từ 16 giờ xuống chỉ còn 3-4 phút cho một số vụ kiện dân sự.
Tranh Cãi Xung Quanh AI Trong Ngành Luật
Mặc dù AI đang ngày càng trở nên phổ biến, nhưng cũng có nhiều tranh cãi về đạo đức và pháp lý khi công nghệ này tham gia vào hệ thống pháp lý. Một số tòa án đã yêu cầu luật sư phải thông báo khi sử dụng AI trong chứng cứ tố tụng, trong khi một số nơi khác đã cấm hoàn toàn việc nộp chứng cứ do AI tạo ra.
Các chuyên gia cho rằng AI sẽ giảm bớt khối lượng công việc lặp đi lặp lại của luật sư cấp thấp, nhưng không làm giảm tổng số nhân sự trong ngành. Thay vào đó, luật sư sẽ cần phải thích nghi với vai trò mới, tập trung vào chiến lược và giám sát AI.
Hiện tại, Bộ Tư pháp đang xây dựng quy định yêu cầu chứng cứ AI phải đạt tiêu chuẩn độ tin cậy tương đương với nhân chứng chuyên môn. Điều này cho thấy rằng mặc dù AI có thể thay thế một số công việc, nhưng vai trò của luật sư vẫn rất quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác và đạo đức trong ứng dụng công nghệ.
Cuối cùng, xu hướng AI thay thế một phần công việc truyền thống của luật sư là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, thay vì lo sợ về việc bị thay thế, luật sư nên xem đây là cơ hội để nâng cao giá trị nghề nghiệp và mở ra những con đường phát triển mới trong tương lai.
*Nguồn: Reuters, CNN, FT